Il bi temps da pli baul 

Da lez­zas uras, entuorn ils 1950, era il mund aunc en uor­den els vitgets dal­la Sur­sel­va Gri­schuna. En mint­ga cass er’ins cun­tents cun sia veta. Pert­gei che qua­si tut quei ch’ins veva deri­va­va dal­l’at­gna pro­duc­zi­un ni dad in men­aschi da mist­regn dal­las val­la­das vischin­on­tas. Era reli­gi­un e basel­gia eran ina fer­ma pet­ga. Quei era il mund dil giuven Vitus Bass a Sogn Benedetg.

Den­ton ha el band­u­nau siu vitg da giuven, el ha encu­retg ina nova exi­sten­za ella Bassa. Turn­aus ana­vos suen­ter sia pen­si­un el liug da sia affon­za, seregor­da el da quei, ch’era da lez­zas uras e reflec­te­scha las mida­das. Era tut bien, quei ch’era da lez­zas uras? Ei oz ver­am­ein tut meglier? In sguard cri­tic sin quei ch’ei stau e quei ch’ei daven­tau? Per la genera­zi­un da ses bia­dis ha el scaf­fiu in cudisch cun sias remi­nis­cenz­as, illu­straus cun biars maletgs.

Per biars visit­aders da quella sera eis ei stau in sguard ana­vos, den­ton era ina con­frun­ta­zi­un cun la damon­da: co vai vin­a­von cun nies mund? Buca mo a Sogn Bene­detg. Tgei por­ta la car­dient­scha vid ina car­schen cun­tin­on­ta dal­l’e­co­no­mia a nus? E tgei mun­ta la car­dient­scha reli­gi­u­sa a nus el futur, sche las ris­po­stas vegli­as dal­la basel­gia ein buca pli valeiv­las? For­sa dat l’ar­chi­tec­tu­ra moder­na dal­la caplut­ta da Peter Zum­thor a Sogn Bene­detg al visit­ader ina buf­at­ga risposta.

Sora Ingrid Gra­ve
Fen­a­dur 2019

Tetel dil cudisch da Vitus Bass: „Nuot ei sco ei era, pauc sco ei duess esser!”

Da retrer tier igl autur: vitus.bass@gmx.ch, Tel 079 459 57 83